Skafoid kemiği el bileğindeki 8 küçük kemikten birisidir. Yük iletiminde görev alan bezelye şeklindeki bu kemik, genellikle el üstüne düşmelerde kırılır. Kırıkları ortopedi ve acil doktorları ve dolayısı ile hastalar için sıkıntı yaratabilir çünkü ilk anda kırığın tanısını koymak her zaman mümkün olmayabilir. Bunun nedeni kırık hattının filmde görülememesi ve bazen kırıkta çok ağrının olmamasıdır. Bu nedenle kırığı atlamamak için şüphelenme şarttır. Kişinin ağrısı genellikle enfiye çukurunda veya el bileğinin iç tarafında skafoid kemiğin elle hissedilebilen kısmındadır
Kemiği kabaca 3 parçaya ayırdığımızda (proksimal pol, bel ve distal pol) el bileğine yakın olan kısmın yani proksimal parçanın kırıkları daha problemli kırıklardır ve kaynamamaya daha meyillidirler. Kaynama olmaz ise hastanın el bileğinde ileri dönemde çeşitli derecelerde kireçlenmenin gelişmesi kaçınılmazdır.
Standart grafilere ilave olarak ulnar deviasyonda çekilen el bilek grafisi tanı için gereklidir. Buna rağmen yaklaşık %30 oranında tanı hatası olabilir, kırık görülemeyebilir. Şüphe varsa MR ve BT çektirmek faydalı olur. MR, düz grafilerde görülemeyen yumuşak doku patolojilerini de değerlendirmek ve varsa kırığı görmek için önemli bir görüntüleme yöntemidir. Bilgisayarlı tomografi ise genellikle kırığın şeklini belirlemek, kaynamayı değerlendirmek ve kırığın yeni mi eski mi olduğunu anlamada daha değerlidir.
Skafoid kırıklarının tedavisi, konservatif yani alçı ile veya cerrahi iledir. Cerrahi tedavi genellikle proksimal bölge kırıklarında gereklidir. Distal veya bel bölgesi kırıklarında da kırığın şekline ve kırık uçlarının birbirlerinden uzaklaşmasına göre cerrahi tedavi uygulanır. 1 mm den fazla ayrılma önemlidir ve cerrahi gerektirir. Kırık parçaların birbirine göre fazla açılanması durumunda da cerrahi tedaviye ihtiyaç duyulur. Eski ve kaynamamış kırıklarda da cerrahi şarttır. Cerrahi tedavi kapalı yani kırık hattını açmadan peruktan dediğimiz yöntem ile veya artroskopi destekli yapılabildiği gibi eskiden beri süregelen şekli ile açık olarak ta yapılabilir. Genellikle eski ve kaynamanın olmadığı kırıklarda, kalçadan veya vücudun başka bölgelerindeki kemik kaynaklarından kemik alınarak kırık hattına destek yapılır. Taze kırıklarda ise buna gerek olmaz. Gecikmiş ve kırılmış parçanın beslenmesinin çok kötü olduğu bazı kırıklarda damarlı kemik nakli de gerekebilir.
Konservatif tedavide kullanılan alçıyı dirseğin üzerinde veya altında yapan ortopedistler olsa da yapılan çalışmalar alçının dirseğin üzerine çıkmasının gereği olmadığını göstermiştir. Yine tartışmalı bir uygulama alanı da başparmağın alçının içine dahil edilip edilmemesidir.
Skafoid kırıklarında ortalama kaynama süresi 6-8 haftadır. Kaynamanın değerlendirilmesi film veya BT ile yapılmaktadır. BT filme göre daha duyarlı bir yöntemdir.
Skafoid kemik kırıkları klinik olarak çok önemli kırıklardır. Birkaç noktayı unutmamak gereklidir. Birincisi kırık tanısı için şüpheli davranmak gerekir. Ağrı diğer kemik kırıkları kadar fazla olmayabilir. Kırık çekilen filmlerde ilk anda görülmese de kliniği uygun hastalara erken dönemde MR veya tomografi çekilmelidir. Proksimal bölge kırıklarında tedavi genellikle cerrahidir. Gözden kaçan ve uzun süre tedavi edilmeden beklenen skafoid kırıkları, el bileğinde ciddi kireçlenmelere yol açabilir.
Herkese sağlıklı günler dilerim.
