Ekstansör tendonlar parmakları ve el bileğini yukarı kaldıran tendonlardır. Bu tendonların üzerlerindeki koruyucu deri ince olduğundan ve yüzeyel yerleşimleri nedeniyle hasarlanmaya meyillidirler . Bu nedenle tendon travmalarının % 50 den fazlası ekstansör tendonlarla ilgilidir.
Ekstansör tendon travmaları ve mallet yani çekiç parmak ortopedik yumuşak doku yaralanmaları içinde sırasıyla %17 ve % 9 luk yer kaplar. Anatomik yerleşimlerine göre başparmak ekstansor tendon yaralanmaları 5 bölgede, diğer parmakların yaralanmaları ise 9 bölgede incelenir. 9. bölge, 8. bölge ile dirsek arasındadır.
Ekstansör tendonların tedavileri her zonda farklılık gösterir. Fleksör yani parmakları büken tendonlara göre de tedavileri daha zor olabilir. Bunun nedeni el üstündeki karışık anatomik yapı ve tendonun özellikle parmak ucuna doğru çok incelmesidir. Ekskursiyon miktarı yani elastikiyeti çok değildir. Özellikle zon 1 zon 5 arası tendon hasarı önemlidir çünkü 1 mmlik bir tendon boşluğu 20 derecelik bir ekstansiyon kaybına, 1 mm lik kısalma da fleksiyon kaybına neden olabilir. Bu beraberinde adezyon yani yapışıklık ve tekrar kopma riskini getirir.
MALLET (zon 1)
Mallet (çekiç parmak ) parmak ucunun aşağı düşmesidir. Zon 1 bölgesinde, parmak ucunu yukarı kaldıran tendonun kopması veya yapıştığı yerdeki kemiğin ayrılması nedeniyle oluşur. Kesi ile olabildiği gibi kapalı travmalarla hatta elin cebe sokulması gibi basit bir travma ile dahi oluşabilir. Tedavi edilmediği takdirde zamanla swanneck deformitesine neden olur. Başparmak harici diğer parmakların tedavisi genellikle konservatif yani splint ile yapılır, ameliyat gerekmez. Başparmağın tendonu ise kalın olduğundan dikişe uygundur ve genellikle cerrahi tedavi uygulanır. Kırık ile beraber olduğunda durum biraz değişir. Kopan kemik parçanın büyüklüğü ameliyat gerektirebilir. Cerrahi tedavide de vida ile, özel yapılmış bu bölgeye özel plak ve vida ile, tel ile yapılabilen değişik yöntemler vardır.
Zon 2
Tedavisi zon 1 gibidir. Yani genellikle konservatif tedavi uygulanır. Bu bölge yaralanmaları genellikle delici kesici aletler ile olmaktadır.
Zon 3
Bu bölge yaralanmalarında tendon ile beraber eklem kapsülü de yaralanabilir. Tendon iyi tedavi edilmez ise boutonniere deformitesi gelişir. PİP eklem yani ikinci boğum fleksiyona gider. Kapalı travmalarda tedavi ilk planda konservatiftir. Kesi var ise cerrahi uygulanır.
Zon 4
Hastamızda da olduğu gibi nadiren tam kesi olur. Parsiyel kesilerde tamir sonrası erken hareket başlanabilir. Zon 4 ve 5 te tendon artık rahat dikiş atılabilecek kalınlığa gelmiştir.
Zon 5
En sık neden insan ısırığıdır. Genellikle kavga sırasında yumruk atma esnasında oluşur. Hayvan ısırığına bağlı da gelişebilir. Bu tür yaralanmalarda en önemli şey yaranın bolca yıkanması ve erken dönemde dikiş atılmamasıdır. Yara hemen dikilir ise enfeksiyon içeride hapsolup ciddi problemlere neden olabilir. Resimdeki hastanın köpek ısırığına bağlı tendon kesisi ve köpeğin dişinin kemikte oluşturduğu delik görülmekte.
Zon 6
Bu bölgede artık tendon kalınlığı dikişe tamamen uygun ve ekskursiyonu yani hareket genişliği daha iyidir. Cilt altı daha kalındır ve tedavi sonucu daha yüz güldürücüdür.
Zon 6 da junctura tendineum denilen tendonlar arasındaki bağlantılar nedeniyle tek parmağa ait tendon kesileri maskelenebilir ve tanısını koymak zor olabilir. Bu nedenle ekstansiyon eksikliği varsa derecesine bakmadan ameliyat önerilmelidir.
Zon 7
Bu bölgede eklem kapsülü ve retinakulum denilen tendonların üzerini saran kılıfın olması nedeniyle yapışıklık sıktır. Retinakulumun parsiyel eksizyonu yapışıklık riskini azaltabilir. Fakat fazla alınırsa tendonda katlanma oluşur. Superfisial radial ve ulnar sinir hasarı tendon hasarına eşlik edebilir.
Zon 8 ve 9
Bu bölgelerde genellikle penetran travma yani delici kesici alet yaralanmaları görülür. Buradaki yaralanmalarda geniş eksplorasyon gerekir, tek tek tendon uçlarını bulmak zor olabilir.
Artık tendon değil kas yapı olduğundan tamir şekli daha değişiktir.
Başparmak
Özellikle EPL tendonu yani başparmağınesas ekstansör tendonunun kesisi tamir gerektirir. Gecikmiş tedavilerde uç uca tamir mümkün değildir. Bu nedenle geç tamirlerde tendon transferi yapılır. Kesi yerine göre başparmağa giden 3 tendonun birisi veya tümü zarar görebilir.
Ekstansör tendon tamirlerinde fizik tedavi ve hareketsiz kalma süresi önemlidir. Zon 1 ve 3 arasında erken hareket vermek kopma riskini arttırır. Zon 4 ve ilerisinde ise yaralanma şekline tedaviye göre erken hareket verilebilir.
Akılda tutulması gereken nokta ekstansor tendonlar iyi tedavi edilmezse ekstansiyon kaybı olur, kötü tedavi edilirse hem ekstansiyon hem de fleksiyon kaybı olur. Yani hastalar parmaklarını ne tam açabilir ne de tam kapatabilir.